(Από το 1928 το χωριό μας πήρε το όνομα της αρχαίας Οξύνειας που ήταν στην ευρύτερη θέση Δεκαοχτώ και η μάχη έγινε όντας σε μικρό χρόνο, από την από την αλλαγή του ονόματος του χωριού μας από Μερίτσα σε Οξύνεια και γι αυτό το λόγο έχει επικρατήσει από τους ανθρώπους που συμμετείχαν και μεγάλωσαν στη Μερίτσα, στον Οστροβό, Βιλιμίστρι κτλ να μιλάνε για τη μάχη της Μερίτσας κι όχι για τη Μάχη της Οξύνειας...αν υπάρχει κάποια άλλη εξήγηση παρακαλώ να με βοήθήσετε, Γιώργος Τασίκας)
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΜΕΡΙΤΣΑΣ
Παρασκευή, 16 Ιανουαρίου 2009
Πρόλογος
Για μια πλήρη ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της Μάχης της Μερίτσας (Οξύνειας) απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
Στις 11 Φεβρουαρίου του 1943 έγινε η πρώτη μάχη εθνικής αντίστασης στον ελλαδικό χώρο ενάντια στους κατακτητές.
Αυτή η μάχη είναι σχεδόν άγνωστη στον πολύ κόσμο και είναι απορίας άξιον γιατί αναφέρεται ως πρώτη μάχη εθνικής αντίστασης μια μεταγενέστερη, γνωστή ως Μάχη της Πόρτας που έγινε σε περιοχή της σημερινής Πύλης του νομού Τρικάλων στς 8-9 Ιουνίου του 1943.
Όλες οι προσπάθειές μου και μάλιστα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 για να γίνει γνωστή αυτή η μάχη στο Πανελλήνιο δεν ευδοκίμησαν.
Όμως σήμερα με τη εξέλιξη των τεχνολογιών και ιδιαιτέρως του διαδικτύου - και ειδικά ένας ιδιότυπος προσωπικός χώρος, όπως είναι τα blogs – θεωρώ ότι αποτελεί μία κατάκτηση ελευθερίας της έκφρασης της εποχής μας, που δεν υπόκειται σε κανένα κεντρικό έλεγχο ή λογοκρισία, εκτός εάν υπάρξουν αξιόποινες πράξεις (π.χ, παιδεραστία, ναρκωτικά, παράνομο εμπόριο, τρομοκρατική συνομωσία, συνειδητή συκοφαντία κτλ).
Αυτό θεωρείται ότι είναι ένα προτέρημα, έστω και αν - όπως κάθε τι ανθρώπινο - προκαλεί συγχρόνως και τα δικά του προβλήματα. Σε μία εποχή μάλιστα αστικοποίησης, απομόνωσης και πολυ-απασχόλησης των ατόμων, εξαφάνισης των χώρων συνάντησης και κυριαρχίας των ΜΜΕ, που παθητικοποιούν το δέκτη-πολίτη, τέτοιου είδους αυθόρμητες κοινότητες δίνουν μία σημαντική διέξοδο και καλύπτουν βαθύτατες ανάγκες κοινωνικές, ενημέρωσης, επικοινωνίας, έκφρασης γνώμης, επιχειρηματολογίας και πειθούς. Υπ' αυτή την έννοια αποτελούν μικρές, ανεπίσημες «αγορές», με την αρχαιοελληνική έννοια, που μπορούν, εάν αξιοποιηθούν κατάλληλα, να θεωρηθούν και ως σύγχρονοι τρόποι άμεσης δημοκρατίας. Στους χώρους αυτούς μπορεί κανείς να επιλέξει με ποια ιδιότητα θα ήθελε να επικοινωνεί. Πρόκειται για ένα χώρο «ημι-δημόσιο». Το δικαίωμα στους πολλαπλούς μας ρόλους και στην ενεργοποίησή τους κατά βούληση σε χώρους όπως αυτοί, είναι αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμα του σύγχρονου πολίτη, στο διαδίκτυο τουλάχιστον. Η τυπολατρεία, η σοβαροφάνεια και η μυθοποίηση της αυθεντίας δεν έχουν λόγο ύπαρξης.
Μια πολύ αξιόλογη ιδέα είναι ότι ιστορικά γεγονότα – όπως αυτό της μάχης της Μερίτσας – να μην είναι αντικείμενα έρευνας μόνο των ιστορικών αλλά όλων αυτών που είτε έζησαν τα ιστορικά αυτά γεγονότα είτε ειπώθηκαν από τους προγόνους μας.
Μια σύγχρονη εκπαιδευτική προσέγγιση που εφαρμόζεται σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες – σήμερα μάλιστα με το άνοιγμα της κοινωνίας μας στις διαφορετικότητες των λαών – οι μαθητές μαθαίνουν πρώτα την τοπική τους ιστορία όχι απομνημονεύοντας κείμενα άλλων αλλά με τη δική τους ενεργό δράση και με τη βοήθεια των δασκάλων τους να διαμορφώνουν τη δική τους θεώρηση για τα ιστορικά γεγονότα αναπτύσσοντας παράλληλα και την κριτική τους σκέψη. "Η μεταγνωστική διαδικασία της καταγραφής, του σχολιασμού και της επανατοποθέτησης των ιστορικών συμβάντων του τόπου καταγωγής των σε νέα πλαίσια όχι μόνο λειτουργεί αγχολυτικά, αλλά και συνεισφέρει στην αύξηση όλων των ειδών νοημοσύνης".
Η ερμηνεία και η καταγραφή ιστορικών γεγονότων αποτελεί ένα ψυχοκαθαρτήριο μέσον κι μια ανεκτίμητη ιστορική πηγή. Πόσο μάλλον όταν επανατροφοδοτείται από το κοινό. Αυτολογοκρίνεται αλλά και αυτοκαθαίρεται...
Επειδή οι άνθρωποι που έζησαν αυτά τα γεγονότα αποχωρούν σιγά-σιγά από τη ζωή, οι μαρτυρίες όλο και περισσότερο λιγοστεύουν. Όμως παραμένουν πολλές μαρτυρίες από τους απογόνους τους και στηριζόμενοι στη φιλοσοφία των blogs θεωρώ ότι θα βοηθήσει αυτή η ηρωϊκή μάχη να καταξιωθεί στις συνειδήσεις όλων μας. Είναι διαφορετικό να είσαι παθητικός δέκτης ιστορικών εκδοχών από τους ειδικούς ή από αναμνήσεις ορισμένων και διαφορετικό να εκθέτεις και τις δικές ερμηνείες και εκδοχές.
Όλες οι προσπάθειές μου και μάλιστα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 για να γίνει γνωστή αυτή η μάχη στο Πανελλήνιο δεν ευδοκίμησαν.
Όμως σήμερα με τη εξέλιξη των τεχνολογιών και ιδιαιτέρως του διαδικτύου - και ειδικά ένας ιδιότυπος προσωπικός χώρος, όπως είναι τα blogs – θεωρώ ότι αποτελεί μία κατάκτηση ελευθερίας της έκφρασης της εποχής μας, που δεν υπόκειται σε κανένα κεντρικό έλεγχο ή λογοκρισία, εκτός εάν υπάρξουν αξιόποινες πράξεις (π.χ, παιδεραστία, ναρκωτικά, παράνομο εμπόριο, τρομοκρατική συνομωσία, συνειδητή συκοφαντία κτλ).
Αυτό θεωρείται ότι είναι ένα προτέρημα, έστω και αν - όπως κάθε τι ανθρώπινο - προκαλεί συγχρόνως και τα δικά του προβλήματα. Σε μία εποχή μάλιστα αστικοποίησης, απομόνωσης και πολυ-απασχόλησης των ατόμων, εξαφάνισης των χώρων συνάντησης και κυριαρχίας των ΜΜΕ, που παθητικοποιούν το δέκτη-πολίτη, τέτοιου είδους αυθόρμητες κοινότητες δίνουν μία σημαντική διέξοδο και καλύπτουν βαθύτατες ανάγκες κοινωνικές, ενημέρωσης, επικοινωνίας, έκφρασης γνώμης, επιχειρηματολογίας και πειθούς. Υπ' αυτή την έννοια αποτελούν μικρές, ανεπίσημες «αγορές», με την αρχαιοελληνική έννοια, που μπορούν, εάν αξιοποιηθούν κατάλληλα, να θεωρηθούν και ως σύγχρονοι τρόποι άμεσης δημοκρατίας. Στους χώρους αυτούς μπορεί κανείς να επιλέξει με ποια ιδιότητα θα ήθελε να επικοινωνεί. Πρόκειται για ένα χώρο «ημι-δημόσιο». Το δικαίωμα στους πολλαπλούς μας ρόλους και στην ενεργοποίησή τους κατά βούληση σε χώρους όπως αυτοί, είναι αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμα του σύγχρονου πολίτη, στο διαδίκτυο τουλάχιστον. Η τυπολατρεία, η σοβαροφάνεια και η μυθοποίηση της αυθεντίας δεν έχουν λόγο ύπαρξης.
Μια πολύ αξιόλογη ιδέα είναι ότι ιστορικά γεγονότα – όπως αυτό της μάχης της Μερίτσας – να μην είναι αντικείμενα έρευνας μόνο των ιστορικών αλλά όλων αυτών που είτε έζησαν τα ιστορικά αυτά γεγονότα είτε ειπώθηκαν από τους προγόνους μας.
Μια σύγχρονη εκπαιδευτική προσέγγιση που εφαρμόζεται σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες – σήμερα μάλιστα με το άνοιγμα της κοινωνίας μας στις διαφορετικότητες των λαών – οι μαθητές μαθαίνουν πρώτα την τοπική τους ιστορία όχι απομνημονεύοντας κείμενα άλλων αλλά με τη δική τους ενεργό δράση και με τη βοήθεια των δασκάλων τους να διαμορφώνουν τη δική τους θεώρηση για τα ιστορικά γεγονότα αναπτύσσοντας παράλληλα και την κριτική τους σκέψη. "Η μεταγνωστική διαδικασία της καταγραφής, του σχολιασμού και της επανατοποθέτησης των ιστορικών συμβάντων του τόπου καταγωγής των σε νέα πλαίσια όχι μόνο λειτουργεί αγχολυτικά, αλλά και συνεισφέρει στην αύξηση όλων των ειδών νοημοσύνης".
Η ερμηνεία και η καταγραφή ιστορικών γεγονότων αποτελεί ένα ψυχοκαθαρτήριο μέσον κι μια ανεκτίμητη ιστορική πηγή. Πόσο μάλλον όταν επανατροφοδοτείται από το κοινό. Αυτολογοκρίνεται αλλά και αυτοκαθαίρεται...
Επειδή οι άνθρωποι που έζησαν αυτά τα γεγονότα αποχωρούν σιγά-σιγά από τη ζωή, οι μαρτυρίες όλο και περισσότερο λιγοστεύουν. Όμως παραμένουν πολλές μαρτυρίες από τους απογόνους τους και στηριζόμενοι στη φιλοσοφία των blogs θεωρώ ότι θα βοηθήσει αυτή η ηρωϊκή μάχη να καταξιωθεί στις συνειδήσεις όλων μας. Είναι διαφορετικό να είσαι παθητικός δέκτης ιστορικών εκδοχών από τους ειδικούς ή από αναμνήσεις ορισμένων και διαφορετικό να εκθέτεις και τις δικές ερμηνείες και εκδοχές.
Αυτό το blog αναφέρεται στη μάχη της Μερίτσας (ή Οξυνείας για ορισμένους). Στην κατοχή μου έχω δυο μαρτυρίες από αγωνιστές της εθνικής αντίστασης που συμμετείχαν σ’ αυτή τη μάχη τις οποίες και θα παραθέσω.
1. Απομνημονεύματα του Δημητρίου Ράπτη – Φωτεινές και μαύρες σελίδες μιας εποχής
2. Τα Χάσια στο σταυροδρόμι της υποταγής και της Αντίστασης του Βασίλη Παπαδήμα. Εκδόσεις «γένεσις». Διάθεση: Βασίλης Παπαδήμας, Αγιόφυλλο Χασίων, Ν. Τρικάλων Τ.Κ. 420 34, τηλ. 2432083264.
Γράψτε οποιαδήποτε σχόλια ή μαρτυρία έχετε για τη μάχη αυτή, γιατί η δική σας συμμετοχή θα βοηθήσει όχι μόνον να μείνουν στην ιστορική μας μνήμη άγνωστες πτυχές της περίφημης αυτής μάχης αλλά και με τον τρόπο αυτό να τιμήσουμε τον άγνωστο πατριώτη και πρόγονό μας που έδωσε τη ζωή του για την ελευθερία αλλά και ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε όλους που συμμετείχαν σ' αυτή τη μάχη. Η ιστορία δεν γράφεται πια μόνο από τους ιστορικούς, γράφεται από όλους μας.
1. Απομνημονεύματα του Δημητρίου Ράπτη – Φωτεινές και μαύρες σελίδες μιας εποχής
2. Τα Χάσια στο σταυροδρόμι της υποταγής και της Αντίστασης του Βασίλη Παπαδήμα. Εκδόσεις «γένεσις». Διάθεση: Βασίλης Παπαδήμας, Αγιόφυλλο Χασίων, Ν. Τρικάλων Τ.Κ. 420 34, τηλ. 2432083264.
Γράψτε οποιαδήποτε σχόλια ή μαρτυρία έχετε για τη μάχη αυτή, γιατί η δική σας συμμετοχή θα βοηθήσει όχι μόνον να μείνουν στην ιστορική μας μνήμη άγνωστες πτυχές της περίφημης αυτής μάχης αλλά και με τον τρόπο αυτό να τιμήσουμε τον άγνωστο πατριώτη και πρόγονό μας που έδωσε τη ζωή του για την ελευθερία αλλά και ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε όλους που συμμετείχαν σ' αυτή τη μάχη. Η ιστορία δεν γράφεται πια μόνο από τους ιστορικούς, γράφεται από όλους μας.
Στο τέλος κάθε άρθρου υπάρχει η θερμή λέξη "σχόλια". Κάνετε κλικ στη λέξη αυτή οπότε θα εμφανιστεί ένα παράθυρο στο οποίο μπορείτε να καταθέσετε τις απόψεις σας.
Αριστοτέλης Ράπτης
Αριστοτέλης Ράπτης
Δημήτριος Ράπτης, "Η Μάχη της Οξυνείας"
Για μια πλήρη ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της Μάχης της Μερίτσας(Οξύνειας) απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.adraptis.com
1.) Η Μ ά χ η τ η ς «Ο ξ υ ν ε ί α ς» του Δημητρίου Ράπτη, από τα απομνημονέυματά του “Φωτεινές και μαύρες σελίδες μιας εποχής”
Στις 10 του Φλεβάρη 1943 εφόσον πληροφορήθηκαν οι Ιταλοί ότι στα χωριά μας παρουσιάσθηκαν αντάρτες απαγόρευσαν τους πολίτες να πηγαίνουν στην Καλαμπάκα. Με τους έλληνες πράκτορές τους έστειλαν μήνυμα να τους παραδώσουν τρόφιμα και ζώα. Οι αντιστασιακές οργανώσεις απήντησαν με το «μολών λαβέ». Ξεκίνησε τότε ένα τάγμα προς το χωριό Οξύνεια οι κάτοικοι φύγανε από το χωριό ουδείς έμεινε.
Μαθαίνουμε τη διαταγή από τον Αδαμάντιο προς όλους τους υπευθύνους των χωριών. Άπαντες οι κάτοικοι των χωριών εφεδρικώς κ.τ.λ. θα είστε εν επιφυλακή μέχρι νεωτέρας μας διαταγής, υπογραφή Καπετάν Αδαμάντιος.
Στις 10 του μηνός την επομένη ημέρα το πρωί. Διαταγή. Άπαντες έτοιμοι. Οι Ιταλοί έκαμαν εκβιασμό εάν δεν επιστρέψουν οι κάτοικοι στο χωριό θα το κάψουμε. Έκαψαν το πρώτο σπίτι πολλοί φοβήθηκαν και ένας ένας επέστρεψαν. Τα μεσημέρι λαβαίνουμε διαταγή όλα τα γύρω χωριά να κινηθούν προς Οξύνεια, φυσικά όχι οι γέροντες όλοι οι νέοι. Θα χτυπήσουμε τους Ιταλούς. Τις ενέδρες τις είχαν στήσει. Σε δύο ώρες όλοι βρισκόμασταν στις θέσεις στα γύρω υψώματα με τσεκούρια, μαχαίρια και καραμπίνες. Εμπροσθοφυλακή οι αντάρτες και πλαγίως ήταν από τα χωριά η οπισθοφυλακή. Ο Αδαμάντιος, Ζαραλής, Παπαθανάσης ή Πούλιος τη δεξιά πλαγιά. Κόνισμα βρύση Κανάρη, διότι στη θέση αυτή έγινε η μεγαλύτερη μάχη κράτησε πάνω από τρεις ώρες. Τα πάντα έτοιμα.
Οι Ιταλοί ξεκίνησαν περί τις τρεις το απόγευμα αφού πρώτα έκαψαν 6-7 σπίτια, προς Καλαμπάκα. Το σύνθημα ήταν μόλις ακουστεί η πρώτη τουφεκιά να βάλουμε από όλες τις πλευρές να τους αιφνιδιάσουμε και να τα χάσουν.
Προχωρούσε η εμπροσθοφυλακή των Ιταλών. Μπροστά είχαν τους αγωγιάτες χωριάτες με τα ζώα που τα είχαν λάφυρα φορτωμένα. Στο χωριό δεν άφησαν τίποτε. Ζώα σκότωσαν τα βαρέλια με τα κρασιά τ’ άνοιξαν. Ήταν δε και μεθυσμένοι από τσίπουρο και κρασί. Έλεγε ο υπαξιωματικός Ιταλός Φερεντίνος όπως μας τα είπαν οι αγωγιάτες. Ο Φερεντίνος ήταν γαμπρός του Βασίλη Παπαφιλίππου από Καλαμπάκα. Πoυ Παρτιζιάνο, Παρτιζάνο ε Παρτιζάνο, έλεγαν τους αγωγιάτες. Εκεί που έλεγαν παρτιζιάνο ειρωνικά δίνετε η διαταγή πυρ, με την πρώτη ομοβροντία σκοτώθηκε ο Φερεντίνος, δεν τελείωσε τη λέξη «παρτιζιάνο» οι αγωγιάτες εγκατέλειψαν τα ζώα και κρύφτηκαν όπου ο καθένας να φυλαχτεί από τα πυρά ουδείς αγωγιάτης έπαθε τίποτε.
Η εμπροσθοφυλακή των Ιταλών δεν κράτησε ούτε ένα τέταρτο. Ρίχτηκαν οι αντάρτες πιάσανε αιχμαλώτους, εκεί πιάστηκε ο Βασ. Παπαφιλίππου ζωντανός κουνιάδος του Φερεντίνου, ήταν με στολή ιταλική και δύο άλλοι της αυτής ράτσας.
Η οπισθοφυλακή των Ιταλών περίπου 300 μέτρα, εκεί βρίσκονταν ο ταγματάρχης Ιταλός ο οποίος έστησε τους όλμους και πολυβόλα και θέριζαν προς όλες τις κατευθύνσεις, επειδή ήμουν οπισθοφυλακή και γνωρίζω τα πυρά των Ιταλών πήγαιναν βροχή εκεί πάθαμε ζημιά σκοτωθήκανε περί τους επτά δικοί μας και η βροχή άρχισε να δυναμώνει. Μας πήρε η νύχτα, το πολυβόλο των Ιταλών και οι όλμοι βάλανε συνέχεια, τα πυρά τα δικά μας άρχισαν να αραιώνουν διότι δεν είχαμε σφαίρες, από τα αριστερά η οπισθοφυλακή η δική μας νεκρώθηκε. Η δεξιά με τον Αρχηγό Αρισ. Μπλούτσο προχωρούσε προς κατάληψη του τελευταίου πολυβόλου, φωνάζουν «τους φάγαμε αέρα απάνω τους, μην φοβάσθε».
Τότε βλέπω διότι πέταξαν και φωτοβολίδες τον Ευάγγελο Αγγέλη από το χωριό μου Σταγιάδες ορμητικός και φωνές πέφτει απάνω στο πολυβόλο με μια χειροβομβίδα. Σταμάτησαν τα πυρά, νύχτα βροχή δεν βλέπαμε τίποτε ο δε ταγματάρχης Ιταλός σκοτώθηκε εκεί στην ομάδα του Αρισ. Μπλούτσου εκεί τον σκότωσε ο Βαγ. Αγγέλης, σκοτώθηκε και ο χωριανός μου ΔΗΜΟΣ ΖΗΣΗΣ.
Τέλος η μάχη. Αιχμάλωτοι Ιταλοί 184 νεκροί 120, περί τους 15 Ιταλούς έφυγαν και γλίτωσαν. Ακριβώς έτσι έγινε η μάχη. Πήραν μέρος σ’ αυτή τη μάχη τα χωριά Γαύρογο με επικεφαλή το Μάνδρα Βουρλοχώρι νυν Αχλαδαία, Κερασιά Θεοτόκος, Αγιόφυλλο επικεφαλής Αθαν. Πούλιος ιερεύς. Αγναντιά Σταγιάδες, Κακοπλεύρι (Πριόνια, Καταφύγι Γρεβενών περιφερείας) (Οξύνεια), το πρώτο χωριό της περιφέρειας Καλαμπάκας που υπέστη την πρώτη επιδρομή του κατακτητή, παρά την αντίρρηση του αρχηγείου των Χασίων να μη χτυπηθούν οι Ιταλοί. Ο Αδαμάντιος δε πειθάρχησε και έφερε τα ωραία αποτελέσματα εκτός από άλλα εφοδιάστηκε το αντάρτικο από οπλισμό και ρούχα κ.τ.λ.
Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε και ο Ιωάννης Λάμπρου από Οξύνεια. Τους αιχμαλώτους Ιταλούς τους πήγαν το βράδυ στο Ξηροπόταμο. Την επομένη 12 του μηνός συγκεντρωθήκαμε στο χωριό Αγναντιά, εκεί φέρανε και τους αιχμαλώτους. Τους δώσανε φάγανε τους έβγαλαν τα ρούχα τους έδωσαν παλιά χωριάτικα και τους άφησαν ελεύθερους - πήγαν στην Καλαμπάκα. Γράφει ο Αρσενίου στο βιβλίο του για τη μάχη Οξύνειας και φέρει τον Ζαραλή ως ενέργεια δική του. Ναι, ο Ζαραλής δε γνώριζε πολλά πράγματα ακολουθούσε πιστά τον Αδαμάντιο ως προς τη μάχη έδειξε ανδρισμό. Αλλά ως προς τα σχέδια και την απόφαση είναι του Αδαμαντίου αυτή είναι η αλήθεια. Δεν γνωρίζω αν στα αρχικά σχέδια στρατηγικής που συμμετείχε και ο Ανθυπολοχαγός Αριστείδης Μπλούτσος.
Βασίλης Παπαδήμας, Αγιόφυλλο
Για μια πλήρη ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της Μάχης της Μερίτσας απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση
http://www.adraptis.com
2) Βασίλης Παπαδήμας απόσπασμα από το βιβλίο “Τα Χάσια στο σταυροδρόμι της υποταγής και της Αντίστασης”
Το πρωί στις 10 του Φλεβάρη 1943, γιορτή του Αγίου Χαραλάμπους, οι αντάρτες μπαίνουν στην εκκλησία του χωριού για να λειτουργηθούν και να ευλογήσουν τα όπλα, όπως και στην Αγία Λαύρα, το 1821. Μπροστά πάει η Σημαία που την κρατά ο εικοσάχρονος Καραζήσης Γεώργιος. Κοντά ο αρχηγός και ξοπίσω οι υπόλοιποι κατά τριάδες. Προτού ακόμα ο παπάς να μπει στο «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός», ένας μαντατοφόρος από την Οξύνεια, ο Παππάς Θεόδωρος, φέρνει στον καπετάνιο ένα σημείωμα στο οποίο γράφει: «ένα τάγμα Ιταλών και συνεργατών τους πριν ξημερώσει μπήκαν στο χωριό κλείνοντας τους δρόμους διαφυγής και άρχισαν να λεηλατούν και να ξυλοφορτώνουν όσους βρίσκουν». Οι αντάρτες φεύγουν τρεχάτοι μέσα από την εκκλησία για να προλάβουν να πιάσουν τα μετερίζια, φράζοντας την επιστροφή των Ιταλών στη βάση τους και να μετρηθούν μαζί τους οπωσδήποτε.
Εντολή του καπετάνιου ήταν να ειδοποιηθούν οι δεκαρχίες και όσοι μπορούν να κρατήσουν όπλα, να ακολουθήσουν. Και να ειδοποιηθούν και οι άλλες ομάδες Ολύμπιου και Τζαβέλα. Ο παπάς του χωριού Πούλιος Αθανάσιος βγάζει το πετραχήλι, φιλά ευλαβικά το Ευαγγέλιο, αφήνει το δισκοπότηρο, αρπάζει το ντουφέκι, κάνει την προσευχή του και τρέχει ρασοφορεμένος να προλάβει.Για τούτο οι αιχμάλωτοι Ιταλοί λέγανε: «πολλοί παπάδες παρτιζάνοι αφού υπήρχαν και πολλοί γενειοφόροι».Αφού δεν πρόφτασε τα όπλα να ευλογήσει ως Παλαιών Πατρών Γερμανός, ας μοιάσει τον Διάκο και τον Παπαφλέσσα.
Στο δρόμο πήρε και ένα όνομα, «Καπετανάκης» θα λέγεται τώρα.Τα παιδιά σκορπίσανε στα μαντριά και στα χωριά για να ειδοποιήσουν τους μεγάλους. Οι γυναίκες ετοιμάζουν φαγητά, ψωμί και ρούχα για να τα μεταφέρουν στον τόπο της αναμέτρησης. Αν και ψιλοχιόνιζε και το κρύο ήταν κάπως τσουχτερό, από ράχη σε ράχη και από στόμα σε στόμα ένας αντίλαλος ακούγεται, ο Ζαραλής μας καλεί να ανταμώσουμε στη Μερίτσα, να χτυπήσαμε τους Ιταλούς που αρπάζουν των παιδιών μας το ψωμί. Έτσι και έγινε, γέμισαν οι ράχες γύρω από το «18ο χλμ».
Ο Ζαραλής που έφτασε πρώτος με την ομάδα του και τους Αγιοφυλλίτες καταστρώνει το σχέδιο αντιπαράθεσης με τη βοήθεια του λοχία της Μ. Ασίας Πούλιο Αθανάσιο (παπα Αγιοφύλου), των υπαξιωματικών του Αλβανικού μετώπου Μελέτη Κων/νο, Γρίβα Νικόλαο και των Αλβανομάχων Αυγέρο Μήτσο, Παπάρα Αθανάσιο που γνωρίζει ως κυνηγός από καρτέρι, Μάνδρα Φώτη και άλλων μπαρουτοκαπνισμένων καθόρισαν τις θέσεις των ανταρτών.Πάνω στον Αραμπλέ (ανάχωμα) της Σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι τη γαλαρία παρατάχθηκαν σχεδόν όλοι οι Αγιοφυλλίτες μόνιμοι καί πολίτες, που είχαν φτάσει μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Απέναντι από το Σταθμό τοποθετήθηκε το μοναδικό οπλοπολυβόλο που διέθετε η ομάδα με οπλοπολυβολητή τον Αυγέρο Μήτσο (Σεραφείμ). Δίπλα από το μικρό Γκαζέλο (Σταθμό) έφτασε αργοπορημένα ο Σταμούλης Νικόλαος από το Αγιόφυλλο με το οπλοπολυβόλο και γεμιστή Καρανιάννη Ευθύμιο, μέλη των δεκαρχιών. Ο Σταθμός ορίζεται ως χώρος συγκέντρωσης τραυματιών, αιχμαλώτων, τροφίμων καθώς και άλλων εφοδίων και αγαθών.Αριστερά και Νότια της ράχης «Κούτρα Μπλίρα» μέχρι «Τσούμα Τοπλί», τοποθετούνται μόνιμοι αντάρτες και πολίτες, Αγιοφυλλίτες κυρίως, με επικεφαλής τον ίδιο τον Ζαραλή, ο οποίος διέθετε το μοναδικό ημιαυτόματο Τόμιγκαν. Το μεσημέρι έφτασε η ομάδα του Ολύμπιου που τοποθετείται στο στόμιο της Γαλαρίας στο Βόρειο μέρος και πάνω από αυτή με ένα οπλοπολυβόλο που διέθετε η ομάδα, απαρτιζόμενη από 10-15 αντάρτες και μερικές δεκάδες από τα χωριά. Μερικοί απ’ αυτούς ενισχύουν τον Ζαραλή για να καλύψει τις ράχες που είπαμε, πριν ακόμα γίνει η διάταξη.Έφτασε και η ομάδα του Τζαβέλα με άλλους 10-15 μόνιμους αντάρτες, αλλά και αρκετές δεκάδες πολίτες, πιάνοντας τη Βόρεια ράχη «Γκριμίνα Σαλοστέργιου» μέχρι «Γκριμίνα Ντελή». Εκεί θα υποδέχεται τις καινούργιες δυνάμεις και θα τις προωθεί και θα ενισχύει τις άλλες θέσεις. Στον Ολύμπιο και Τζαβέλα επιδείχθηκε το σχέδιο στο οποίο και συμφώνησαν, όπως συμφώνησε και ο Μπλούτσος Αριστείδης Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού, ο οποίος τοποθετήθηκε επικεφαλής στο ύψωμα Καρακοΰλι που ήτανε επικίνδυνο να πλευροκοπήσει τις οχυρωμένες δυνάμεις ή να επιχειρήσει επιδρομή προς το χωριό Σταγιάδες.Οι Ιταλοί γλεντοκόπησαν όλη νύχτα 10 προς 11, οι μεν αντάρτες αφήσανε μόνον σκοπιές και τραβηχτήκανε στα γύρω μαντριά ώσπου να ξημερώσει, οι δε Ιταλοί άρπαξαν τρόφιμα και άλλα εφόδια, προίκες κοριτσιών και άλλα αγαθά και αφού συγκέντρωσαν και τα ζώα για να φορτώσουν τα κλεμμένα, κατά την ώρα 11-12 στις 11-2 αρχίσανε να φορτώνουν και να προωθούνται για να φύγουν. Πριν ξεκινήσουν έβαλαν φωτιά και σε μερικά σπίτια αγωνιστών. Ξεκίνησαν, βάζοντας μπροστά τα ζώα με τους χωριάτες, ο πρόεδρος Οξύνειας Μπλούτσος Φώτης και οι χωριανοί του Ηλίας Μπέλος, Φλόκας Αθανάσιος, Τασίκας Γεώργιος, Τασίκας Αντώνης, Μπανζογιάννης Ιωάννης, Λάμπρου Χαράλαμπος και Μέλιος Κων/νος και πίσω τους ακολουθούσαν σε απόσταση 5-10 μ. καμιά δεκαριά καβαλάρηδες. Το σύνθημα για την έναρξη της μάχης θα το έδινε ο σημαιοφόρος Καραζήσης Γιώργος, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ των δυο οπλοπολυβόλων Αυγέρου και Σταμούλη.Από τη θέση των ανταρτών ακούστηκε μια φωνή «πέστε κάτω», προς τους πολίτες Οξυνιώτες. Ταυτόχρονα ο σημαιοφόρος ύψωσε τη Σημαία δίνοντας το σύνθημα ένας καβαλάρης Ιταλός που είχε ανέβει πάνω στο ανάχωμα, είδε τους παραταγμένους αντάρτες σε θέση βολής και φώναξε «παρτιζάν-παρτιζάν» και ταυτόχρονα πέταξε μια επιθετική χειροβομβίδα προς τους αντάρτες, η οποία και βρήκε τον σημαιοφόρο τη στιγμή που έπεφτε πρηνηδόν. Είναι ο πρώτος νεκρός αντάρτης από εχθρικά βόλια σ’ αυτή εδώ τη μάχη. O οπλοπολυβολητής Σταμούλης άρχισε να βάζει το οπλοπολυβόλο όμως έπαθε εμπλοκή και σταμάτησε, 5-6 Ιταλοί καβάλησαν το ανάχωμα της Σιδηροδρομικής Γραμμής και πέσανε πίσω από τις γραμμές των ανταρτών.
Οι αντάρτες υποχωρούν και ανακατεύονται με τους Ιταλούς, οι Ιταλοί τα χάνουν και κρύβονται μέσα στα παλιούρια και τα βάτα για να αποφύγουν το μακελειό. Από αυτούς φύγανε αργότερα τρεις πανικόβλητοι για την Καλαμπάκα. Προτού φτάσουν στα Μουργκάνι πέσανε πάνω σε μια μικρή ομάδα, εάν δεν κάνω λάθος των αδελφών Ζήκου, που έτρεξε για να βοηθήσει υπολογίζοντας ότι η μάχη θα δινότανε στο Μουργκάνι, όταν άκουσαν το τουφεκίδι ανέβαιναν τρέχοντας για να προλάβουν, εκεί οι δύο Ιταλοί σκοτώθηκαν και ο ένας κατόρθωσε να φτάσει εξουθενωμένος μετά από δύο ημέρες στην Καλαμπάκα και όπως μάθαμε φυλακίστηκε ως λιποτάκτης.
Δεν γνωρίζουμε τι απέγινε.Την ίδια στιγμή με την προτροπή του Ζαραλή και των άλλων συντρόφων του, ο οπλοπολυβολητής Σεραφείμ έχοντας ως προπέτασμα μια αγριοαχλαδιά και μια παλιούρια σηκώνεται ορθός και θερίζει τους πρώτους καβαλάρηδες. Οι ατάκτως υποχωρήσαντες ανασυντάχθηκαν και μπήκανε στην ομάδα του Ολύμπιου και από εκεί άρχισε η μεγάλη μάχη με ένα ακόμα οπλοπολυβόλο που διέθετε η ομάδα του Ολύμπιου.
Η ομάδα του Τζαβέλα με όσους χωρικούς υποδέχτηκε, οι οποίοι δεν ήτανε και λίγοι, διότι από το πρωί αρχίσανε να φτάνουν οι δεκαρχίες από Γρηά, Καρπερό, Διάκο, Αθρακιά, Μιλίση. Δήμητρα, Παληουργιά, Κατάκαλη Τριφύλλι, Τρικοκιά. Αγναντιά κ.λπ. μπαίνει στον κύριο όγκο, ο δε Ζαραλής με το ημιαυτόματο ανεβοκατεβαίνει τις ραχούλες τρέχοντας και ρίχνοντας ριπές για να πιστέψουν ότι υπάρχουν αυτόματα πολλά.Οι ελεύθεροι σκοπευτές με πρώτο τον Μάνδρα, που στα εκατό μέτρα περνούσε τη σφαίρα στο δαχτυλίδι, δεν έχασαν κανένα βόλι, αλλά και οι άλλοι Ζησάρας, Παπάρας, Κατσιαβέλης, Γρίβας Βαγγέλης, Γρίβας Νικόλαος και πολλοί άλλοι, δεν αφήνουν να πάνε βόλια χαμένα, τους ευνοούσε και η θέση για να σκοπεύουν ελεύθερα. Παρέλειψα να πω, πως ο Παπαθανάσης τοποθετήθηκε στο Σταθμό για να υποδεχθεί τα λάφυρα, τους τραυματίες και τους τυχόν αιχμαλώτους. Οι δε Κουρούπας Γιάννης, Τρέλλης Γιάννης, Παλάσκας Χρήστος και Τζίκας Νικόλαος φροντίζουν στη συγκέντρωση λαφύρων και κυρίως των αφηνιασμένων ζώων τα οποία περιμάζεψαν και τα οδήγησαν πίσω στο ποτάμι του Καποπλευρίου «Μήλους Βακαρέτσια».Δύο-τρεις, μεταξύ αυτών και ο Μπέλλος Απόστολος, πήγαν στα Κανάλια Κερασιάς για να παρακολουθούν το δρόμο Καλαμπάκας - Μουργκανίου - Μύκανης μήπως σταλεί από Καλαμπάκα δύναμη ενισχύσεως. Ο δε Τζαβέλας που μάχεται με τους άνδρες του ανεβοκατεβαίνει στις θέσεις των μαχητών και τονώνει το ηθικό τους.
Σε μια στιγμή που οι σφαίρες των μαχητών άρχισαν και λιγοστεύουν και η μάχη μαίνεται έδωσε εντολή να ρίχνουν αργιά τουφεκιές και οι διπλανοί να ρίχνουν πέτρες και λιθάρια στις Γκριμίνες «Σάρες» για να νομίζουν οι Ιταλοί ότι πέφτουν χειροβομβίδες, αυτό μου το διαβεβαίωσε και ο αυτόπτης μάρτυρας Σιούτας Κωνσταντίνος που ήτανε στο τμήμα αυτό του Τζαβέλα, όταν το πρωτοέγραψα. Πριν ακόμα πάρει το σούρουπο άρχισε η επίθεση από Ολύμπιο και Ζαραλή. Τους πρώτους 78 αιχμαλώτους τους συνέλαβαν οι Μάνδρας Φώτης, Κέφος Γεώργιος, Γιώτας Βασίλειος. Εκεί σκοτώθηκε και ο Τσολιάς, για τούτο και οι κάτοικοι σήμερα το λένε «στον Τσολιά», εκεί που είναι σήμερα το μνημείο.Έτσι οι αιχμάλωτοι παρελήφθησαν από τους Βαγγέλη Γρίβα, Λόη Γεώργιο και άλλους να τους μεταφέρουν στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, στο 24ο χλμ. και από εκεί οδηγήθηκαν από τους Λαμπράκη Αυγέρο και Κώστα Παπαδόπουλο ολονύκτια στην Αγνάντια.
Εκεί με μέριμνα από τις γυναίκες τους γέρους και τα παιδιά της Αγναντιάς δόθηκαν κλινοσκεπάσματα και τρόφιμα στους αιχμάλωτους που αριθμούσαν τους 178 όταν καταμετρήθηκαν μετά τη μεταφορά τους.Πριν ξημερώσει μια πληροφορία έφτασε πως στο ύψωμα Βιλίκα μέσα στο χώρο της μάχης βρίσκονται Ιταλοί ζωντανοί και ταμπουρωμένοι. Ο Ζαραλής πήρε μαζί του μερικούς ακόμα, τον Μάνδρα, τον Παπάρα και άλλους και φτάσανε στο ύψωμα. Εκεί διαπίστωσαν οι μαχητές πως πάνω στην Κούτρα είναι τοποθετημένος σε θέση βολής ένας όλμος με τους ολμιστές του. Ο Ζαραλής ρίχνεται αστραπιαία και με μια κλωτσιά ρίχνει τον όλμο και με το αυτόματο βάζει ενάντια στους κοιμισμένους ακόμα Ιταλούς. Από τα βόλια τραυματίστηκε και ένας ο οποίος ήτανε και ο γιατρός του τμήματος. Έτσι συνελήφθησαν και εξουδετερώθηκε και η τελευταία αντίσταση.Έτσι τελείωσε αυτή η μάχη, που δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού οι μαχητές ήτανε όλοι τους ή έστω στη συντριπτική πλειοψηφία τους, απόγονοι του Ίωνα, του γιου του θεού Απόλλωνα και της θνητής Κρέουσας, κατά τη μυθολογία. Οι Ιταλοί ήταν 125 μαζί με τους τραυματίες. Στην Αγναντιά τους χορηγήθηκε τροφή που είχε ετοιμάσει η οργάνωση. Όλη μέρα έμειναν οι μεν αιχμάλωτοι έγκλειστοι στο σχολείο οι δε μαχητές αντάρτες και πολίτες διασκορπισθήκαν στα σπίτια για να αναπαυθούν.
Στις 11 το πρωί ο Αδαμάντιος που γνώριζε ιταλικά μίλησε στους αιχμάλωτους μαζί με το Μαχιά και τους ανακοινώθηκε πως οι Έλληνες ξέρουν και να τιμωρούν και επειδή γνωρίζουν ότι η μεγαλύτερη τιμωρία είναι να συγχωράς τους αντιπάλους, αυτό κάναμε και εμείς οι αντάρτες ελευθερωτές της πατρίδας μας.Την ίδια μέρα άνδρες των δεκαρχιών συνόδευσαν τους αιχμαλώτους μέχρι το Μουργκάνι για να επιστρέψουν στην Καλαμπάκα.
Το πρώτο στρατιωτικό ανακοινωθέν που εστάλη στο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ Χασίων «στον Καρτσιώτη» έγραφε: «Τμήματα του Καπετάν Τζαβέλα και του καπετάν Χασιώτη χτυπήσανε τάγμα Ιταλών στη Μερίτσα και το εξόντωσαν». Την ίδια μέρα εστάλη άλλο ανακοινωθέν το οποίο γράφτηκε από τον Αδαμάντιο κατόπιν υπαγορεύσεως και απαίτησης των δυο ιερέων παπα -Μπατζογιάννη Οξύνειας και παπα - Θανάση Αγιοφύλλου ως εξής: «Αντάρτικο τμήμα με επικεφαλής τον Καπετάν Χασιώτη βοηθούμενος από τους Καπεταναίους Τζαβέλα και Ολύμπιο στη θέση 18 χλμ. Μερίτσας εξολόθρευσαν ένα τάγμα Ιταλών κατακτητών».
Το δεύτερο ανακοινωθέν είμαι βέβαιος πως έφτασε στο Αρχηγείο στα χέρια του Καρτσιώτη, διότι ο σύνδεσμος του Αρχηγείου με το υπαρχηγείο ήτανε ο χωριανός μας Ρεμπάπης Απόστολος «δάσκαλος» Ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ και ταμίας του 5ου Συντάγματος στις αρχές 1943 και ο οποίος χάθηκε το 1998. Είχε οργανωθεί στο ΕΑΜ από το Νοέμβριο του 1941. Το ανακοινωθέν αυτό γράφτηκε μέσα στο Χάνι του κτηματία Γιάννη Μάκρη, δεν γνωρίζω όμως εάν δημοσιεύτηκε εκείνη την εποχή στον Τύπο όπως το πρώτο.
Επαναλαμβάνω πως σ’ αυτή τη μάχη αναμετρήθηκαν οι Ίωνες Χασιώτες, δεν έλειπε κανείς, ήταν όλοι τους παρόντες.Ετούτος ο τόπος δεν έβγαλε ποτέ του προδότες και λιπόψυχους, έχουν όλοι μέσα τους το ον που είναι δύναμη και αναζωογόνηση.Μας έλειψαν όμως επτά λεοντόκαρδα παλικάρια που χύσανε το αίμα τους ποτίζοντας το δένδρο της Λευτεριάς, οι εξής:
1. Βλάχος Αθανάσιος πολίτης Αγναντιά,
2. Ζησόπουλος ή Δήμος Ζήσης πολίτης Σταγιάδες,
3. Καραζήσης Γεώργιος (Σημαιοφόρος) Αγιόφυλλο,
4. Κοτίνας Χρήστος «τσολιάς» ή Κρητικός Τραχανιώτη
5. Λάμπρος Ιωάννης πολίτης Οξύνεια,
6. Μουλαράς Νίκος πολίτης Οξύνεια,
7. Παπαδήμας Αθανάσιος Μπαμπάλης αντάρτης Αγιόφυλλο,
και άλλοι τρεις τραυματίες οι:
1. Καραπάνος Νικόλαος Αγιόφυλλο,
3. Κατσιαμάνης Αγναντιά.
2. Χριστοδολόπουλος Θεοτόκος
Επαναλαμβάνω πως η μάχη αυτή είναι η πρώτη αλλά και η μεγαλύτερη διότι δεν έχει η Ελλάδα να δείξει μεγαλύτερη, αφού 55-60 μόνιμοι αντάρτες με τη βοήθεια των αόπλων πολιτών Χασιωτών εξόντωσαν μέχρις ενός 306 Ιταλούς, άρτια εξοπλισμένους.Για άλλη μια φορά επαναλαμβάνω και απευθύνω έκκληση προς την πολιτεία πως είναι καιρός η Εθνική Αντίσταση 1940-41 να διδάσκεται στο σχολείο και στο στρατό. Προς τους κοινοτάρχες του Δήμου Χασίων, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός στο 18ο χιλ. να κηρυχθεί χώρος ιερός και αναπαλλοτρίωτος, διότι εκεί μέσα πρωτοσυνεδρίασε το Αντάρτικο Αρχηγείο, το πολεμικό συμβούλιο αν θέλετε των ανταρτών και εκεί καταστρώθηκε το σχέδιο επιχείρησης, αλλά είναι και ο πρώτος χώρος που δέχτηκε τους πρώτους αιχμαλώτους και τα πρώτα λάφυρα από τους Ιταλούς κατακτητές.
Στις 17 Σεπτέμβρη 2006 στη σελίδα 5 της εφημερίδας «Πρωινός Λόγος» Ν. Τρικάλων διαβάζω πως ο Δήμος Χασίων και προσωπικά ο Δήμαρχος έχει υποβάλει αίτηση για την παραχώρηση από τον Ο.Σ.Ε. του καμένου και κατεστραμμένου από τους Ιταλούς κατακτητές στις 19 Φλεβάρη 1943, διώροφου κτηρίου Σιδηροδρομικού Σταθμού για την αξιοποίηση του και τη δημιουργία Μουσείου της θρυλικής και καθοριστικής νικηφόρας μάχης της Μερίτσας στις 11-12 Φλεβάρη 1943.Εκεί να συγκεντρωθεί ό,τι στοιχείο και υλικό βρίσκεται στα χέρια των Χασιωτών και άλλων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.
http://www.adraptis.com
2) Βασίλης Παπαδήμας απόσπασμα από το βιβλίο “Τα Χάσια στο σταυροδρόμι της υποταγής και της Αντίστασης”Το πρωί στις 10 του Φλεβάρη 1943, γιορτή του Αγίου Χαραλάμπους, οι αντάρτες μπαίνουν στην εκκλησία του χωριού για να λειτουργηθούν και να ευλογήσουν τα όπλα, όπως και στην Αγία Λαύρα, το 1821. Μπροστά πάει η Σημαία που την κρατά ο εικοσάχρονος Καραζήσης Γεώργιος. Κοντά ο αρχηγός και ξοπίσω οι υπόλοιποι κατά τριάδες. Προτού ακόμα ο παπάς να μπει στο «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός», ένας μαντατοφόρος από την Οξύνεια, ο Παππάς Θεόδωρος, φέρνει στον καπετάνιο ένα σημείωμα στο οποίο γράφει: «ένα τάγμα Ιταλών και συνεργατών τους πριν ξημερώσει μπήκαν στο χωριό κλείνοντας τους δρόμους διαφυγής και άρχισαν να λεηλατούν και να ξυλοφορτώνουν όσους βρίσκουν». Οι αντάρτες φεύγουν τρεχάτοι μέσα από την εκκλησία για να προλάβουν να πιάσουν τα μετερίζια, φράζοντας την επιστροφή των Ιταλών στη βάση τους και να μετρηθούν μαζί τους οπωσδήποτε.
Εντολή του καπετάνιου ήταν να ειδοποιηθούν οι δεκαρχίες και όσοι μπορούν να κρατήσουν όπλα, να ακολουθήσουν. Και να ειδοποιηθούν και οι άλλες ομάδες Ολύμπιου και Τζαβέλα. Ο παπάς του χωριού Πούλιος Αθανάσιος βγάζει το πετραχήλι, φιλά ευλαβικά το Ευαγγέλιο, αφήνει το δισκοπότηρο, αρπάζει το ντουφέκι, κάνει την προσευχή του και τρέχει ρασοφορεμένος να προλάβει.Για τούτο οι αιχμάλωτοι Ιταλοί λέγανε: «πολλοί παπάδες παρτιζάνοι αφού υπήρχαν και πολλοί γενειοφόροι».Αφού δεν πρόφτασε τα όπλα να ευλογήσει ως Παλαιών Πατρών Γερμανός, ας μοιάσει τον Διάκο και τον Παπαφλέσσα.
Στο δρόμο πήρε και ένα όνομα, «Καπετανάκης» θα λέγεται τώρα.Τα παιδιά σκορπίσανε στα μαντριά και στα χωριά για να ειδοποιήσουν τους μεγάλους. Οι γυναίκες ετοιμάζουν φαγητά, ψωμί και ρούχα για να τα μεταφέρουν στον τόπο της αναμέτρησης. Αν και ψιλοχιόνιζε και το κρύο ήταν κάπως τσουχτερό, από ράχη σε ράχη και από στόμα σε στόμα ένας αντίλαλος ακούγεται, ο Ζαραλής μας καλεί να ανταμώσουμε στη Μερίτσα, να χτυπήσαμε τους Ιταλούς που αρπάζουν των παιδιών μας το ψωμί. Έτσι και έγινε, γέμισαν οι ράχες γύρω από το «18ο χλμ».
Ο Ζαραλής που έφτασε πρώτος με την ομάδα του και τους Αγιοφυλλίτες καταστρώνει το σχέδιο αντιπαράθεσης με τη βοήθεια του λοχία της Μ. Ασίας Πούλιο Αθανάσιο (παπα Αγιοφύλου), των υπαξιωματικών του Αλβανικού μετώπου Μελέτη Κων/νο, Γρίβα Νικόλαο και των Αλβανομάχων Αυγέρο Μήτσο, Παπάρα Αθανάσιο που γνωρίζει ως κυνηγός από καρτέρι, Μάνδρα Φώτη και άλλων μπαρουτοκαπνισμένων καθόρισαν τις θέσεις των ανταρτών.Πάνω στον Αραμπλέ (ανάχωμα) της Σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι τη γαλαρία παρατάχθηκαν σχεδόν όλοι οι Αγιοφυλλίτες μόνιμοι καί πολίτες, που είχαν φτάσει μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Απέναντι από το Σταθμό τοποθετήθηκε το μοναδικό οπλοπολυβόλο που διέθετε η ομάδα με οπλοπολυβολητή τον Αυγέρο Μήτσο (Σεραφείμ). Δίπλα από το μικρό Γκαζέλο (Σταθμό) έφτασε αργοπορημένα ο Σταμούλης Νικόλαος από το Αγιόφυλλο με το οπλοπολυβόλο και γεμιστή Καρανιάννη Ευθύμιο, μέλη των δεκαρχιών. Ο Σταθμός ορίζεται ως χώρος συγκέντρωσης τραυματιών, αιχμαλώτων, τροφίμων καθώς και άλλων εφοδίων και αγαθών.Αριστερά και Νότια της ράχης «Κούτρα Μπλίρα» μέχρι «Τσούμα Τοπλί», τοποθετούνται μόνιμοι αντάρτες και πολίτες, Αγιοφυλλίτες κυρίως, με επικεφαλής τον ίδιο τον Ζαραλή, ο οποίος διέθετε το μοναδικό ημιαυτόματο Τόμιγκαν. Το μεσημέρι έφτασε η ομάδα του Ολύμπιου που τοποθετείται στο στόμιο της Γαλαρίας στο Βόρειο μέρος και πάνω από αυτή με ένα οπλοπολυβόλο που διέθετε η ομάδα, απαρτιζόμενη από 10-15 αντάρτες και μερικές δεκάδες από τα χωριά. Μερικοί απ’ αυτούς ενισχύουν τον Ζαραλή για να καλύψει τις ράχες που είπαμε, πριν ακόμα γίνει η διάταξη.Έφτασε και η ομάδα του Τζαβέλα με άλλους 10-15 μόνιμους αντάρτες, αλλά και αρκετές δεκάδες πολίτες, πιάνοντας τη Βόρεια ράχη «Γκριμίνα Σαλοστέργιου» μέχρι «Γκριμίνα Ντελή». Εκεί θα υποδέχεται τις καινούργιες δυνάμεις και θα τις προωθεί και θα ενισχύει τις άλλες θέσεις. Στον Ολύμπιο και Τζαβέλα επιδείχθηκε το σχέδιο στο οποίο και συμφώνησαν, όπως συμφώνησε και ο Μπλούτσος Αριστείδης Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού, ο οποίος τοποθετήθηκε επικεφαλής στο ύψωμα Καρακοΰλι που ήτανε επικίνδυνο να πλευροκοπήσει τις οχυρωμένες δυνάμεις ή να επιχειρήσει επιδρομή προς το χωριό Σταγιάδες.Οι Ιταλοί γλεντοκόπησαν όλη νύχτα 10 προς 11, οι μεν αντάρτες αφήσανε μόνον σκοπιές και τραβηχτήκανε στα γύρω μαντριά ώσπου να ξημερώσει, οι δε Ιταλοί άρπαξαν τρόφιμα και άλλα εφόδια, προίκες κοριτσιών και άλλα αγαθά και αφού συγκέντρωσαν και τα ζώα για να φορτώσουν τα κλεμμένα, κατά την ώρα 11-12 στις 11-2 αρχίσανε να φορτώνουν και να προωθούνται για να φύγουν. Πριν ξεκινήσουν έβαλαν φωτιά και σε μερικά σπίτια αγωνιστών. Ξεκίνησαν, βάζοντας μπροστά τα ζώα με τους χωριάτες, ο πρόεδρος Οξύνειας Μπλούτσος Φώτης και οι χωριανοί του Ηλίας Μπέλος, Φλόκας Αθανάσιος, Τασίκας Γεώργιος, Τασίκας Αντώνης, Μπανζογιάννης Ιωάννης, Λάμπρου Χαράλαμπος και Μέλιος Κων/νος και πίσω τους ακολουθούσαν σε απόσταση 5-10 μ. καμιά δεκαριά καβαλάρηδες. Το σύνθημα για την έναρξη της μάχης θα το έδινε ο σημαιοφόρος Καραζήσης Γιώργος, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ των δυο οπλοπολυβόλων Αυγέρου και Σταμούλη.Από τη θέση των ανταρτών ακούστηκε μια φωνή «πέστε κάτω», προς τους πολίτες Οξυνιώτες. Ταυτόχρονα ο σημαιοφόρος ύψωσε τη Σημαία δίνοντας το σύνθημα ένας καβαλάρης Ιταλός που είχε ανέβει πάνω στο ανάχωμα, είδε τους παραταγμένους αντάρτες σε θέση βολής και φώναξε «παρτιζάν-παρτιζάν» και ταυτόχρονα πέταξε μια επιθετική χειροβομβίδα προς τους αντάρτες, η οποία και βρήκε τον σημαιοφόρο τη στιγμή που έπεφτε πρηνηδόν. Είναι ο πρώτος νεκρός αντάρτης από εχθρικά βόλια σ’ αυτή εδώ τη μάχη. O οπλοπολυβολητής Σταμούλης άρχισε να βάζει το οπλοπολυβόλο όμως έπαθε εμπλοκή και σταμάτησε, 5-6 Ιταλοί καβάλησαν το ανάχωμα της Σιδηροδρομικής Γραμμής και πέσανε πίσω από τις γραμμές των ανταρτών.
Οι αντάρτες υποχωρούν και ανακατεύονται με τους Ιταλούς, οι Ιταλοί τα χάνουν και κρύβονται μέσα στα παλιούρια και τα βάτα για να αποφύγουν το μακελειό. Από αυτούς φύγανε αργότερα τρεις πανικόβλητοι για την Καλαμπάκα. Προτού φτάσουν στα Μουργκάνι πέσανε πάνω σε μια μικρή ομάδα, εάν δεν κάνω λάθος των αδελφών Ζήκου, που έτρεξε για να βοηθήσει υπολογίζοντας ότι η μάχη θα δινότανε στο Μουργκάνι, όταν άκουσαν το τουφεκίδι ανέβαιναν τρέχοντας για να προλάβουν, εκεί οι δύο Ιταλοί σκοτώθηκαν και ο ένας κατόρθωσε να φτάσει εξουθενωμένος μετά από δύο ημέρες στην Καλαμπάκα και όπως μάθαμε φυλακίστηκε ως λιποτάκτης.
Δεν γνωρίζουμε τι απέγινε.Την ίδια στιγμή με την προτροπή του Ζαραλή και των άλλων συντρόφων του, ο οπλοπολυβολητής Σεραφείμ έχοντας ως προπέτασμα μια αγριοαχλαδιά και μια παλιούρια σηκώνεται ορθός και θερίζει τους πρώτους καβαλάρηδες. Οι ατάκτως υποχωρήσαντες ανασυντάχθηκαν και μπήκανε στην ομάδα του Ολύμπιου και από εκεί άρχισε η μεγάλη μάχη με ένα ακόμα οπλοπολυβόλο που διέθετε η ομάδα του Ολύμπιου.
Η ομάδα του Τζαβέλα με όσους χωρικούς υποδέχτηκε, οι οποίοι δεν ήτανε και λίγοι, διότι από το πρωί αρχίσανε να φτάνουν οι δεκαρχίες από Γρηά, Καρπερό, Διάκο, Αθρακιά, Μιλίση. Δήμητρα, Παληουργιά, Κατάκαλη Τριφύλλι, Τρικοκιά. Αγναντιά κ.λπ. μπαίνει στον κύριο όγκο, ο δε Ζαραλής με το ημιαυτόματο ανεβοκατεβαίνει τις ραχούλες τρέχοντας και ρίχνοντας ριπές για να πιστέψουν ότι υπάρχουν αυτόματα πολλά.Οι ελεύθεροι σκοπευτές με πρώτο τον Μάνδρα, που στα εκατό μέτρα περνούσε τη σφαίρα στο δαχτυλίδι, δεν έχασαν κανένα βόλι, αλλά και οι άλλοι Ζησάρας, Παπάρας, Κατσιαβέλης, Γρίβας Βαγγέλης, Γρίβας Νικόλαος και πολλοί άλλοι, δεν αφήνουν να πάνε βόλια χαμένα, τους ευνοούσε και η θέση για να σκοπεύουν ελεύθερα. Παρέλειψα να πω, πως ο Παπαθανάσης τοποθετήθηκε στο Σταθμό για να υποδεχθεί τα λάφυρα, τους τραυματίες και τους τυχόν αιχμαλώτους. Οι δε Κουρούπας Γιάννης, Τρέλλης Γιάννης, Παλάσκας Χρήστος και Τζίκας Νικόλαος φροντίζουν στη συγκέντρωση λαφύρων και κυρίως των αφηνιασμένων ζώων τα οποία περιμάζεψαν και τα οδήγησαν πίσω στο ποτάμι του Καποπλευρίου «Μήλους Βακαρέτσια».Δύο-τρεις, μεταξύ αυτών και ο Μπέλλος Απόστολος, πήγαν στα Κανάλια Κερασιάς για να παρακολουθούν το δρόμο Καλαμπάκας - Μουργκανίου - Μύκανης μήπως σταλεί από Καλαμπάκα δύναμη ενισχύσεως. Ο δε Τζαβέλας που μάχεται με τους άνδρες του ανεβοκατεβαίνει στις θέσεις των μαχητών και τονώνει το ηθικό τους.
Σε μια στιγμή που οι σφαίρες των μαχητών άρχισαν και λιγοστεύουν και η μάχη μαίνεται έδωσε εντολή να ρίχνουν αργιά τουφεκιές και οι διπλανοί να ρίχνουν πέτρες και λιθάρια στις Γκριμίνες «Σάρες» για να νομίζουν οι Ιταλοί ότι πέφτουν χειροβομβίδες, αυτό μου το διαβεβαίωσε και ο αυτόπτης μάρτυρας Σιούτας Κωνσταντίνος που ήτανε στο τμήμα αυτό του Τζαβέλα, όταν το πρωτοέγραψα. Πριν ακόμα πάρει το σούρουπο άρχισε η επίθεση από Ολύμπιο και Ζαραλή. Τους πρώτους 78 αιχμαλώτους τους συνέλαβαν οι Μάνδρας Φώτης, Κέφος Γεώργιος, Γιώτας Βασίλειος. Εκεί σκοτώθηκε και ο Τσολιάς, για τούτο και οι κάτοικοι σήμερα το λένε «στον Τσολιά», εκεί που είναι σήμερα το μνημείο.Έτσι οι αιχμάλωτοι παρελήφθησαν από τους Βαγγέλη Γρίβα, Λόη Γεώργιο και άλλους να τους μεταφέρουν στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, στο 24ο χλμ. και από εκεί οδηγήθηκαν από τους Λαμπράκη Αυγέρο και Κώστα Παπαδόπουλο ολονύκτια στην Αγνάντια.
Εκεί με μέριμνα από τις γυναίκες τους γέρους και τα παιδιά της Αγναντιάς δόθηκαν κλινοσκεπάσματα και τρόφιμα στους αιχμάλωτους που αριθμούσαν τους 178 όταν καταμετρήθηκαν μετά τη μεταφορά τους.Πριν ξημερώσει μια πληροφορία έφτασε πως στο ύψωμα Βιλίκα μέσα στο χώρο της μάχης βρίσκονται Ιταλοί ζωντανοί και ταμπουρωμένοι. Ο Ζαραλής πήρε μαζί του μερικούς ακόμα, τον Μάνδρα, τον Παπάρα και άλλους και φτάσανε στο ύψωμα. Εκεί διαπίστωσαν οι μαχητές πως πάνω στην Κούτρα είναι τοποθετημένος σε θέση βολής ένας όλμος με τους ολμιστές του. Ο Ζαραλής ρίχνεται αστραπιαία και με μια κλωτσιά ρίχνει τον όλμο και με το αυτόματο βάζει ενάντια στους κοιμισμένους ακόμα Ιταλούς. Από τα βόλια τραυματίστηκε και ένας ο οποίος ήτανε και ο γιατρός του τμήματος. Έτσι συνελήφθησαν και εξουδετερώθηκε και η τελευταία αντίσταση.Έτσι τελείωσε αυτή η μάχη, που δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού οι μαχητές ήτανε όλοι τους ή έστω στη συντριπτική πλειοψηφία τους, απόγονοι του Ίωνα, του γιου του θεού Απόλλωνα και της θνητής Κρέουσας, κατά τη μυθολογία. Οι Ιταλοί ήταν 125 μαζί με τους τραυματίες. Στην Αγναντιά τους χορηγήθηκε τροφή που είχε ετοιμάσει η οργάνωση. Όλη μέρα έμειναν οι μεν αιχμάλωτοι έγκλειστοι στο σχολείο οι δε μαχητές αντάρτες και πολίτες διασκορπισθήκαν στα σπίτια για να αναπαυθούν.
Στις 11 το πρωί ο Αδαμάντιος που γνώριζε ιταλικά μίλησε στους αιχμάλωτους μαζί με το Μαχιά και τους ανακοινώθηκε πως οι Έλληνες ξέρουν και να τιμωρούν και επειδή γνωρίζουν ότι η μεγαλύτερη τιμωρία είναι να συγχωράς τους αντιπάλους, αυτό κάναμε και εμείς οι αντάρτες ελευθερωτές της πατρίδας μας.Την ίδια μέρα άνδρες των δεκαρχιών συνόδευσαν τους αιχμαλώτους μέχρι το Μουργκάνι για να επιστρέψουν στην Καλαμπάκα.
Το πρώτο στρατιωτικό ανακοινωθέν που εστάλη στο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ Χασίων «στον Καρτσιώτη» έγραφε: «Τμήματα του Καπετάν Τζαβέλα και του καπετάν Χασιώτη χτυπήσανε τάγμα Ιταλών στη Μερίτσα και το εξόντωσαν». Την ίδια μέρα εστάλη άλλο ανακοινωθέν το οποίο γράφτηκε από τον Αδαμάντιο κατόπιν υπαγορεύσεως και απαίτησης των δυο ιερέων παπα -Μπατζογιάννη Οξύνειας και παπα - Θανάση Αγιοφύλλου ως εξής: «Αντάρτικο τμήμα με επικεφαλής τον Καπετάν Χασιώτη βοηθούμενος από τους Καπεταναίους Τζαβέλα και Ολύμπιο στη θέση 18 χλμ. Μερίτσας εξολόθρευσαν ένα τάγμα Ιταλών κατακτητών».
Το δεύτερο ανακοινωθέν είμαι βέβαιος πως έφτασε στο Αρχηγείο στα χέρια του Καρτσιώτη, διότι ο σύνδεσμος του Αρχηγείου με το υπαρχηγείο ήτανε ο χωριανός μας Ρεμπάπης Απόστολος «δάσκαλος» Ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ και ταμίας του 5ου Συντάγματος στις αρχές 1943 και ο οποίος χάθηκε το 1998. Είχε οργανωθεί στο ΕΑΜ από το Νοέμβριο του 1941. Το ανακοινωθέν αυτό γράφτηκε μέσα στο Χάνι του κτηματία Γιάννη Μάκρη, δεν γνωρίζω όμως εάν δημοσιεύτηκε εκείνη την εποχή στον Τύπο όπως το πρώτο.
Επαναλαμβάνω πως σ’ αυτή τη μάχη αναμετρήθηκαν οι Ίωνες Χασιώτες, δεν έλειπε κανείς, ήταν όλοι τους παρόντες.Ετούτος ο τόπος δεν έβγαλε ποτέ του προδότες και λιπόψυχους, έχουν όλοι μέσα τους το ον που είναι δύναμη και αναζωογόνηση.Μας έλειψαν όμως επτά λεοντόκαρδα παλικάρια που χύσανε το αίμα τους ποτίζοντας το δένδρο της Λευτεριάς, οι εξής:
1. Βλάχος Αθανάσιος πολίτης Αγναντιά,
2. Ζησόπουλος ή Δήμος Ζήσης πολίτης Σταγιάδες,
3. Καραζήσης Γεώργιος (Σημαιοφόρος) Αγιόφυλλο,
4. Κοτίνας Χρήστος «τσολιάς» ή Κρητικός Τραχανιώτη
5. Λάμπρος Ιωάννης πολίτης Οξύνεια,
6. Μουλαράς Νίκος πολίτης Οξύνεια,
7. Παπαδήμας Αθανάσιος Μπαμπάλης αντάρτης Αγιόφυλλο,
και άλλοι τρεις τραυματίες οι:
1. Καραπάνος Νικόλαος Αγιόφυλλο,
3. Κατσιαμάνης Αγναντιά.
2. Χριστοδολόπουλος Θεοτόκος
Επαναλαμβάνω πως η μάχη αυτή είναι η πρώτη αλλά και η μεγαλύτερη διότι δεν έχει η Ελλάδα να δείξει μεγαλύτερη, αφού 55-60 μόνιμοι αντάρτες με τη βοήθεια των αόπλων πολιτών Χασιωτών εξόντωσαν μέχρις ενός 306 Ιταλούς, άρτια εξοπλισμένους.Για άλλη μια φορά επαναλαμβάνω και απευθύνω έκκληση προς την πολιτεία πως είναι καιρός η Εθνική Αντίσταση 1940-41 να διδάσκεται στο σχολείο και στο στρατό. Προς τους κοινοτάρχες του Δήμου Χασίων, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός στο 18ο χιλ. να κηρυχθεί χώρος ιερός και αναπαλλοτρίωτος, διότι εκεί μέσα πρωτοσυνεδρίασε το Αντάρτικο Αρχηγείο, το πολεμικό συμβούλιο αν θέλετε των ανταρτών και εκεί καταστρώθηκε το σχέδιο επιχείρησης, αλλά είναι και ο πρώτος χώρος που δέχτηκε τους πρώτους αιχμαλώτους και τα πρώτα λάφυρα από τους Ιταλούς κατακτητές.
Στις 17 Σεπτέμβρη 2006 στη σελίδα 5 της εφημερίδας «Πρωινός Λόγος» Ν. Τρικάλων διαβάζω πως ο Δήμος Χασίων και προσωπικά ο Δήμαρχος έχει υποβάλει αίτηση για την παραχώρηση από τον Ο.Σ.Ε. του καμένου και κατεστραμμένου από τους Ιταλούς κατακτητές στις 19 Φλεβάρη 1943, διώροφου κτηρίου Σιδηροδρομικού Σταθμού για την αξιοποίηση του και τη δημιουργία Μουσείου της θρυλικής και καθοριστικής νικηφόρας μάχης της Μερίτσας στις 11-12 Φλεβάρη 1943.Εκεί να συγκεντρωθεί ό,τι στοιχείο και υλικό βρίσκεται στα χέρια των Χασιωτών και άλλων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.
Σχόλια από Αριστοτέλη Ράπτη
Σχόλια από τον Αριστοτέλη Ράπτη
Για μια πλήρη ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της Μάχης της Μερίτσας απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.adraptis.com
Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τις παραπάνω δύο μαρτυρίες θα διαπιστώσει πως υπάρχει μια σύγχυση για το ποιος οργάνωσε και συντόνισε αυτή τη Μάχη. Σίγουρα τρία είναι τα πρόσωπα που έπαιξαν βασικό ρόλο: Ο Αδαμάντιος (Ηλίας Καφαντάρης) του οποίου η έδρα ήταν το χωριό Αγναντιά, ο Ανθυπολοχαγός του Στρατού Αριστείδης Μπλούτσος από τη Μερίτσα (σημερινή Οξύνεια) και ο Ζαραλής από το Αγιόφυλλο. Και οι τρεις του ήταν ανήσυχες και ηγετικές φυσιογνωμίες.
Αναμφίβολα ουσιαστικό ρόλο στη μάχη αυτή έπαιξαν δυο ιερείς ο ιεροδιδάσκαλος Μπατζογιάννης του χωριού Μερίτσας (Οξύνειας) μέλος του ΕΑΜ και ο Παπαθανάσης ιερέας του Αγιοφύλλου ονόματι Πούλιος Αθανάσιος. (βλπ σχόλια “Απομνημονεύματα Ράπτης” και “Παπαδήμας”).
Ένα άλλο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, στοιχείο, είναι ότι κανείς δεν επιστράτευσε τους κατοίκους των χωριών της γύρω περιοχής. Η συμμετοχή των κατοίκων ήταν αυθόρμητη. Αυτό φαίνεται και από τη μαρτυρία του κ. Β. Παπαδήμα, ότι την ώρα της λειτουργίας ανακοινώθηκε στους κατοίκους του Αγιοφύλλου ότι επρόκειτο εντός ολίγων ωρών να χτυπήσουν οι Ιταλοί και ότι θα λεηλατούσαν το χωριό Μερίτσα (Οξύνεια).
Στα παραπάνω έχω και προσωπικά να προσθέσω μερικές πληροφορίες που προέρχονται από ένα άλλο συγχωριανό μου από το χωριό Σταγιάδες, που έλαβε μέρος στη μάχη αυτή και έπαιξε ενεργό ρόλο, τις οποίες επιβεβαιώνει και ο γιος του, Κων/νος Αγγέλης, καθώς και εκείνος τις είχε ακούσει από τις αφηγήσεις του πατέρα του. Μία από τις μαρτυρίες του αφορά το τέλος της μάχης της Μερίτσας: σύμφωνα με τα λεγόμενά του, υπήρχε στην περιοχή ένα καλά στημένο πολυβολείο των Ιταλών που θέριζε τον τρόμο και το θάνατο. Βρισκόταν όμως σε θέση που δεν μπορούσαν να το πλησιάσουν εύκολα και, εκτός αυτού, είχαν τελειώσει και τα λιγοστά πυρομαχικά που διέθεταν οι μαχητές για να μπορέσουν να το εξουδετερώσουν. Ο Βαγγέλης διέθετε μία και μοναδική χειροβομβίδα. Σύρθηκε σαν αίλουρος πλησιάζοντας σε πολύ κοντινή απόσταση και με πραγματική αυτοθυσία πέταξε τη χειροβομβίδα από πολύ κοντά στο πολυβολείο (Μάλιστα, όπως περιέγραψε ο ίδιος τη σκηνή, ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα και το σημάδεψε με το … μυαλό του, χωρίς να το βλέπει και το πέτυχε διάνα). Έτσι έληξε η μάχη.
Αναφέρει επίσης και κάποιες πληροφορίες σχετικά με το τι προηγήθηκε της μάχης, που μας βοηθά να συμπεράνουμε ότι επρόκειτο για αυθόρμητη γενικευμένη αγανάκτηση και απελπισία των χωρικών και όχι απλώς για στρατηγικό σχέδιο μεμονωμένων μαχητών: πριν από τον ξεσηκωμό τους, αρχές Φεβρουαρίου, οι Ιταλοί είχαν στείλει μέσω Ελλήνων που συνεργάζονταν μαζί τους μία διαταγή που έπρεπε να εκτελεστεί άμεσα: να σταλούν όλα τα υπάρχοντά τους, τρόφιμα, φρούτα, αιγοπρόβατα σφαγμένα και κρασί, στο στρατόπεδό τους που ήταν στην περιοχή της Καλαμπάκας. Οι επίσημες αντιστασιακές οργανώσεις απέρριψαν με έμμεσο τρόπο τη διαταγή αυτή, ενώ οι κάτοικοι φώναζαν λακωνικά «Ας έρθουν να τα πάρουν»!Ήλθε μετά από αυτό και δεύτερη διαταγή, η οποία έλεγε πως αν δεν σταλούν αυτά που ζήτησαν, τότε ο ιταλικός στρατός θα επενέβαινε και θα τα έπαιρνε δια της βίας.
Τότε φαίνεται ότι αποφασίστηκε να καταστρωθούν σχέδια, έτσι ώστε, όταν θα έκαναν οι Ιταλοί επιδρομή, να μπορέσουν να τούς χτυπήσουν. Λέγεται μάλιστα, ότι έστειλαν στο ιταλικό στρατόπεδο μερικά άτομα, τα οποία θα προσποιούνταν ότι θα έπαιζαν το ρόλο του «προδότη». Κατέβηκαν στο ιταλικό στρατόπεδο και είπαν ότι «εμείς γνωρίζουμε πού είναι κρυμμένα τα τρόφιμα και μπορούμε να σάς οδηγήσουμε εκεί».
Πράγματι, οι κάτοικοι του χωριού Μερίτσα (σημερινή Οξύνεια) άφησαν μέσα σε αποθήκες τρόφιμα και πολύ κρασί και οι Ιταλοί οδηγήθηκαν εκεί. Με το πολύ κρασί αναμενόταν ότι θα μεθούσαν και έτσι στην επιστροφή θα τούς έστηναν παγίδα. Μάλιστα οι βαλτοί πατριώτες που οδηγούσαν τους Ιταλούς ήξεραν ακριβώς την πορεία που θα ακολουθούσαν κατά την επιστροφή και το ακριβές σημείο που χτυπούσαν. Ένας εξ αυτών ήταν ο Ηλίας Μπέλος από την Οξύνεια που τυχαίνει να είναι και θείος μου. Φεντερίνος ήταν το όνομα του αρχηγού του ιταλικού τάγματος. Όπως ανέφερε ο θείος μου, εκείνη την ώρα που περνούσαν από το σημείο όπου θα κτυπούσαν, ο ίδιος έτρεμε από το φόβο του μήπως χτυπηθεί από λάθος. Αυτό το αντιλήφθηκε ο Φερεντίνος και κατάλαβε ότι τους είχαν στήσει παγίδα. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν «καλά υποπτευόμουνα ότι είστε προδότες και σήκωσε το πιστόλι του να τους σκοτώσει, αλλά ευτυχώς δεν πρόλαβε γιατί εκείνη την ώρα σκοτώθηκε από έλληνα μαχητή».
Οι έλληνες συνοδοί το έσκασαν αμέσως και κανείς τους δεν έπαθε τίποτα.Μετά την ήττα τους οι ιταλοί άρχισαν να εκδικούνται σκοτώνοντας αθώους πολίτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένας μοναχός της Ιεράς Μονής Σταγιάδων εκτελέστηκε όταν συνελήφθη στην Καλαμπάκα και θεωρήθηκε ‘οτι ήταν μέλος αντιστασιακής οργάνωσης επειδή είχε γενιάδα.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ό κ. Αδαμάντιος Ηλίας Καφαντάρης ήταν ο εγκέφαλος αυτής της μάχης. Από μαρτυρίες του πατέρα μου, Δημήτρη Ράπτη, ή Καπετάν Τσάκαλου, αλλά και του θείου μου, Ηλία Μπέλου, ο Αδαμάντιος κλήθηκε να δικαστεί στο ανταρτοδικείο γιατί πήρε την πρωτοβουλία να οργανώσει αυτή τη μάχη χωρίς να ζητήσει άδεια από τους ανώτερούς του. Ο Αδαμάντιος, μετά τη μάχη αυτή, αν και είχε αίσιο τέλος, εξαφανίστηκε και εμφανίστηκε το 1948, αλλά δεν είπε τίποτα σε κανένα για το πού βρισκόταν την περίοδο αυτή. Πολλοί αποδίδουν τη φυγή του αυτή στο ότι δεν ήθελε να λογοδοτήσει ενώπιον του αντάρτικου αρχηγείου για ένα τέτοιο σημαντικό γεγονός, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλή σύμπτωση . Τον Ηλία Καφαντάρη συνάντησα στο κατάστημά του το 1961 στην οδό Ερμού. Θυμάμαι που τον ρώτησε ο πατέρας μου πού ήταν εκείνη την περίοδο. Η απάντησή του ήταν ότι «θα το πάρω μαζί μου στον τάφο». Αστειευόμενος ο πατέρας μου του είπε «Μήπως έγινες καλόγερος σε κανένα μοναστήρι;». «Φαντασία που την έχεις Μήτσιο», είπε, και η συζήτηση σταμάτησε εκεί.Ερωτήματα που τίθενται είναι:
1. Η επιχείρηση αυτή έγινε χωρίς την έγκριση του Αρχηγείου του ΕΑΜ;
2. Γιατί ο Αδαμάντιος (Ηλίας Καφαντάρης) εξαφανίστηκε μετά τη μάχη; (Στα απομνημονεύματα του Δ. Ράπτη αναφέρονται τα παρακάτω σχετικά με αυτό το θέμα «Η ιστορία του Αδαμάντιου μέχρι εδώ. Ούτε έδωσε σημεία ζωής, ούτε το όνομά του ακουγόταν. Λάβαμε διαταγή όπου βρεθεί ο Αδαμάντιος ή Καφαντάρης να συλληφθεί. Από τότε 1943 την άνοιξη ανταμώσαμε στις φυλακές Τρικάλων τον Μάρτιο 1948 έως τον Ιούλιο οπόταν εγώ ξορίσθηκα στο νησί Γιούρα». Σε άλλη παράγραφο «Η Οξύνεια ήταν το πρώτο χωριό της περιφέρειας Καλαμπάκας που υπέστη την πρώτη επιδρομή του κατακτητή, παρά την αντίρρηση του αρχηγείου των Χασίων να μη χτυπηθούν οι Ιταλοί. Ο Αδαμάντιος δε πειθάρχησε και έφερε τα ωραία αποτελέσματα εκτός από άλλα εφοδιάστηκε το αντάρτικο από οπλισμό και ρούχα κ.τ.λ. Τα ικανά στελέχη τα παραμέριζαν ή τα δολοφονούσαν όπως τον Άρη και άλλους πολλούς. (Εφόσον στην συμφωνία της Βάρκιζας ούτε αμνηστία δεν ζήτησαν και υπέγραψαν την καταδίκη όλων των αγωνιστών). Ο Αδαμάντιος Καφαντάρης διαφώνησε γρήγορα ο δε αδελφός του Νικηταράς Καφαντάρης πιστός, έβριζε τον αδελφό του Αδαμάντιο και αυτός εδολοφονήθη».
3. Υπήρξε κεντρικός σχεδιασμός της μάχης και από ποιους έγινε; Το αξιοπερίεργο είναι ότι εμπλέκονται σε αυτήν ονόματα από διαφορετικές ιδεολογικές παρατάξεις και κανείς δεν αρνείται την εμπλοκή τους αυτή. Γιατί ο καυγάς θα πρέπει να γίνεται, μετά από τόσα χρόνια, για την πρωτοκαθεδρία μίας παράταξης με βάση τα φρονήματα των προσώπων, τη στιγμή που, όπως ευρέως υποστηρίζεται, η μάχη δεν οργανώθηκε κεντρικά από μία συγκεκριμένη παράταξη;
4. Γιατί σήμερα γίνονται δυο ξεχωριστές γιορτές για τη μάχη αυτή; Γιατί θέλουν κάποιοι να οικειοποιηθούν μια μάχη που έχει όλα τα χαρακτηριστικά της γνήσιας Εθνικής Αντίστασης, στην οποία συμμετείχαν χωρικοί με όπλα τα εργαλεία της δουλειάς τους, υποτιμώντας το ρόλο που έπαιξαν πατριώτες μιας άλλης ιδεολογίας; Δεν είναι καιρός σήμερα να τελειώνουν αυτά τα κατάλοιπα της μετεμφυλιακής περιόδου;
Για μια πλήρη ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της Μάχης της Μερίτσας απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.adraptis.com
Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τις παραπάνω δύο μαρτυρίες θα διαπιστώσει πως υπάρχει μια σύγχυση για το ποιος οργάνωσε και συντόνισε αυτή τη Μάχη. Σίγουρα τρία είναι τα πρόσωπα που έπαιξαν βασικό ρόλο: Ο Αδαμάντιος (Ηλίας Καφαντάρης) του οποίου η έδρα ήταν το χωριό Αγναντιά, ο Ανθυπολοχαγός του Στρατού Αριστείδης Μπλούτσος από τη Μερίτσα (σημερινή Οξύνεια) και ο Ζαραλής από το Αγιόφυλλο. Και οι τρεις του ήταν ανήσυχες και ηγετικές φυσιογνωμίες.
Αναμφίβολα ουσιαστικό ρόλο στη μάχη αυτή έπαιξαν δυο ιερείς ο ιεροδιδάσκαλος Μπατζογιάννης του χωριού Μερίτσας (Οξύνειας) μέλος του ΕΑΜ και ο Παπαθανάσης ιερέας του Αγιοφύλλου ονόματι Πούλιος Αθανάσιος. (βλπ σχόλια “Απομνημονεύματα Ράπτης” και “Παπαδήμας”).
Ένα άλλο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, στοιχείο, είναι ότι κανείς δεν επιστράτευσε τους κατοίκους των χωριών της γύρω περιοχής. Η συμμετοχή των κατοίκων ήταν αυθόρμητη. Αυτό φαίνεται και από τη μαρτυρία του κ. Β. Παπαδήμα, ότι την ώρα της λειτουργίας ανακοινώθηκε στους κατοίκους του Αγιοφύλλου ότι επρόκειτο εντός ολίγων ωρών να χτυπήσουν οι Ιταλοί και ότι θα λεηλατούσαν το χωριό Μερίτσα (Οξύνεια).
Στα παραπάνω έχω και προσωπικά να προσθέσω μερικές πληροφορίες που προέρχονται από ένα άλλο συγχωριανό μου από το χωριό Σταγιάδες, που έλαβε μέρος στη μάχη αυτή και έπαιξε ενεργό ρόλο, τις οποίες επιβεβαιώνει και ο γιος του, Κων/νος Αγγέλης, καθώς και εκείνος τις είχε ακούσει από τις αφηγήσεις του πατέρα του. Μία από τις μαρτυρίες του αφορά το τέλος της μάχης της Μερίτσας: σύμφωνα με τα λεγόμενά του, υπήρχε στην περιοχή ένα καλά στημένο πολυβολείο των Ιταλών που θέριζε τον τρόμο και το θάνατο. Βρισκόταν όμως σε θέση που δεν μπορούσαν να το πλησιάσουν εύκολα και, εκτός αυτού, είχαν τελειώσει και τα λιγοστά πυρομαχικά που διέθεταν οι μαχητές για να μπορέσουν να το εξουδετερώσουν. Ο Βαγγέλης διέθετε μία και μοναδική χειροβομβίδα. Σύρθηκε σαν αίλουρος πλησιάζοντας σε πολύ κοντινή απόσταση και με πραγματική αυτοθυσία πέταξε τη χειροβομβίδα από πολύ κοντά στο πολυβολείο (Μάλιστα, όπως περιέγραψε ο ίδιος τη σκηνή, ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα και το σημάδεψε με το … μυαλό του, χωρίς να το βλέπει και το πέτυχε διάνα). Έτσι έληξε η μάχη.
Αναφέρει επίσης και κάποιες πληροφορίες σχετικά με το τι προηγήθηκε της μάχης, που μας βοηθά να συμπεράνουμε ότι επρόκειτο για αυθόρμητη γενικευμένη αγανάκτηση και απελπισία των χωρικών και όχι απλώς για στρατηγικό σχέδιο μεμονωμένων μαχητών: πριν από τον ξεσηκωμό τους, αρχές Φεβρουαρίου, οι Ιταλοί είχαν στείλει μέσω Ελλήνων που συνεργάζονταν μαζί τους μία διαταγή που έπρεπε να εκτελεστεί άμεσα: να σταλούν όλα τα υπάρχοντά τους, τρόφιμα, φρούτα, αιγοπρόβατα σφαγμένα και κρασί, στο στρατόπεδό τους που ήταν στην περιοχή της Καλαμπάκας. Οι επίσημες αντιστασιακές οργανώσεις απέρριψαν με έμμεσο τρόπο τη διαταγή αυτή, ενώ οι κάτοικοι φώναζαν λακωνικά «Ας έρθουν να τα πάρουν»!Ήλθε μετά από αυτό και δεύτερη διαταγή, η οποία έλεγε πως αν δεν σταλούν αυτά που ζήτησαν, τότε ο ιταλικός στρατός θα επενέβαινε και θα τα έπαιρνε δια της βίας.
Τότε φαίνεται ότι αποφασίστηκε να καταστρωθούν σχέδια, έτσι ώστε, όταν θα έκαναν οι Ιταλοί επιδρομή, να μπορέσουν να τούς χτυπήσουν. Λέγεται μάλιστα, ότι έστειλαν στο ιταλικό στρατόπεδο μερικά άτομα, τα οποία θα προσποιούνταν ότι θα έπαιζαν το ρόλο του «προδότη». Κατέβηκαν στο ιταλικό στρατόπεδο και είπαν ότι «εμείς γνωρίζουμε πού είναι κρυμμένα τα τρόφιμα και μπορούμε να σάς οδηγήσουμε εκεί».
Πράγματι, οι κάτοικοι του χωριού Μερίτσα (σημερινή Οξύνεια) άφησαν μέσα σε αποθήκες τρόφιμα και πολύ κρασί και οι Ιταλοί οδηγήθηκαν εκεί. Με το πολύ κρασί αναμενόταν ότι θα μεθούσαν και έτσι στην επιστροφή θα τούς έστηναν παγίδα. Μάλιστα οι βαλτοί πατριώτες που οδηγούσαν τους Ιταλούς ήξεραν ακριβώς την πορεία που θα ακολουθούσαν κατά την επιστροφή και το ακριβές σημείο που χτυπούσαν. Ένας εξ αυτών ήταν ο Ηλίας Μπέλος από την Οξύνεια που τυχαίνει να είναι και θείος μου. Φεντερίνος ήταν το όνομα του αρχηγού του ιταλικού τάγματος. Όπως ανέφερε ο θείος μου, εκείνη την ώρα που περνούσαν από το σημείο όπου θα κτυπούσαν, ο ίδιος έτρεμε από το φόβο του μήπως χτυπηθεί από λάθος. Αυτό το αντιλήφθηκε ο Φερεντίνος και κατάλαβε ότι τους είχαν στήσει παγίδα. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν «καλά υποπτευόμουνα ότι είστε προδότες και σήκωσε το πιστόλι του να τους σκοτώσει, αλλά ευτυχώς δεν πρόλαβε γιατί εκείνη την ώρα σκοτώθηκε από έλληνα μαχητή».
Οι έλληνες συνοδοί το έσκασαν αμέσως και κανείς τους δεν έπαθε τίποτα.Μετά την ήττα τους οι ιταλοί άρχισαν να εκδικούνται σκοτώνοντας αθώους πολίτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένας μοναχός της Ιεράς Μονής Σταγιάδων εκτελέστηκε όταν συνελήφθη στην Καλαμπάκα και θεωρήθηκε ‘οτι ήταν μέλος αντιστασιακής οργάνωσης επειδή είχε γενιάδα.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ό κ. Αδαμάντιος Ηλίας Καφαντάρης ήταν ο εγκέφαλος αυτής της μάχης. Από μαρτυρίες του πατέρα μου, Δημήτρη Ράπτη, ή Καπετάν Τσάκαλου, αλλά και του θείου μου, Ηλία Μπέλου, ο Αδαμάντιος κλήθηκε να δικαστεί στο ανταρτοδικείο γιατί πήρε την πρωτοβουλία να οργανώσει αυτή τη μάχη χωρίς να ζητήσει άδεια από τους ανώτερούς του. Ο Αδαμάντιος, μετά τη μάχη αυτή, αν και είχε αίσιο τέλος, εξαφανίστηκε και εμφανίστηκε το 1948, αλλά δεν είπε τίποτα σε κανένα για το πού βρισκόταν την περίοδο αυτή. Πολλοί αποδίδουν τη φυγή του αυτή στο ότι δεν ήθελε να λογοδοτήσει ενώπιον του αντάρτικου αρχηγείου για ένα τέτοιο σημαντικό γεγονός, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλή σύμπτωση . Τον Ηλία Καφαντάρη συνάντησα στο κατάστημά του το 1961 στην οδό Ερμού. Θυμάμαι που τον ρώτησε ο πατέρας μου πού ήταν εκείνη την περίοδο. Η απάντησή του ήταν ότι «θα το πάρω μαζί μου στον τάφο». Αστειευόμενος ο πατέρας μου του είπε «Μήπως έγινες καλόγερος σε κανένα μοναστήρι;». «Φαντασία που την έχεις Μήτσιο», είπε, και η συζήτηση σταμάτησε εκεί.Ερωτήματα που τίθενται είναι:
1. Η επιχείρηση αυτή έγινε χωρίς την έγκριση του Αρχηγείου του ΕΑΜ;
2. Γιατί ο Αδαμάντιος (Ηλίας Καφαντάρης) εξαφανίστηκε μετά τη μάχη; (Στα απομνημονεύματα του Δ. Ράπτη αναφέρονται τα παρακάτω σχετικά με αυτό το θέμα «Η ιστορία του Αδαμάντιου μέχρι εδώ. Ούτε έδωσε σημεία ζωής, ούτε το όνομά του ακουγόταν. Λάβαμε διαταγή όπου βρεθεί ο Αδαμάντιος ή Καφαντάρης να συλληφθεί. Από τότε 1943 την άνοιξη ανταμώσαμε στις φυλακές Τρικάλων τον Μάρτιο 1948 έως τον Ιούλιο οπόταν εγώ ξορίσθηκα στο νησί Γιούρα». Σε άλλη παράγραφο «Η Οξύνεια ήταν το πρώτο χωριό της περιφέρειας Καλαμπάκας που υπέστη την πρώτη επιδρομή του κατακτητή, παρά την αντίρρηση του αρχηγείου των Χασίων να μη χτυπηθούν οι Ιταλοί. Ο Αδαμάντιος δε πειθάρχησε και έφερε τα ωραία αποτελέσματα εκτός από άλλα εφοδιάστηκε το αντάρτικο από οπλισμό και ρούχα κ.τ.λ. Τα ικανά στελέχη τα παραμέριζαν ή τα δολοφονούσαν όπως τον Άρη και άλλους πολλούς. (Εφόσον στην συμφωνία της Βάρκιζας ούτε αμνηστία δεν ζήτησαν και υπέγραψαν την καταδίκη όλων των αγωνιστών). Ο Αδαμάντιος Καφαντάρης διαφώνησε γρήγορα ο δε αδελφός του Νικηταράς Καφαντάρης πιστός, έβριζε τον αδελφό του Αδαμάντιο και αυτός εδολοφονήθη».
3. Υπήρξε κεντρικός σχεδιασμός της μάχης και από ποιους έγινε; Το αξιοπερίεργο είναι ότι εμπλέκονται σε αυτήν ονόματα από διαφορετικές ιδεολογικές παρατάξεις και κανείς δεν αρνείται την εμπλοκή τους αυτή. Γιατί ο καυγάς θα πρέπει να γίνεται, μετά από τόσα χρόνια, για την πρωτοκαθεδρία μίας παράταξης με βάση τα φρονήματα των προσώπων, τη στιγμή που, όπως ευρέως υποστηρίζεται, η μάχη δεν οργανώθηκε κεντρικά από μία συγκεκριμένη παράταξη;
4. Γιατί σήμερα γίνονται δυο ξεχωριστές γιορτές για τη μάχη αυτή; Γιατί θέλουν κάποιοι να οικειοποιηθούν μια μάχη που έχει όλα τα χαρακτηριστικά της γνήσιας Εθνικής Αντίστασης, στην οποία συμμετείχαν χωρικοί με όπλα τα εργαλεία της δουλειάς τους, υποτιμώντας το ρόλο που έπαιξαν πατριώτες μιας άλλης ιδεολογίας; Δεν είναι καιρός σήμερα να τελειώνουν αυτά τα κατάλοιπα της μετεμφυλιακής περιόδου;
Χαράλαμπος Μπαμπούνης, Ιστορικός, Επ. Καθηγητής Παν/μίου Αθηνών
Για μια πλήρη ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της Μάχης της Μερίτσας απευθυνθείτε στη διεύθυνση:
http://www.adraptis.com/
Από Χαράλαμπο Μπαμπούνη, Ιστορικός, Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο εντοπισμός, η συγκέντρωση και η αξιολόγηση των ιστορικών πηγών επαφίεται στην κρίση όχι βέβαια μόνο της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και της κοινής γνώμης η οποία οφείλει να διαμορφώνεται με δείκτη κοινωνικό και γνώμονα πατριωτικό.
Η έννοια της φιλοπατρίας, όπως τέθηκε ειδικότερα από τη Γαλλική και την Ελληνική Επανάσταση δεν αναφέρεται στον εθνικισμό αλλά στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας, κάτι που είναι απαραίτητο πλέον στοιχείο ισοτιμίας σε μια πολυπολιτισμική εποχή όπως η σημερινή.Πρόκειται για μια ταυτότητα που δεν βασίζεται σε πρόσκαιρες εντυπώσεις και πρόχειρες «συγχρονικότητες» αλλά που σταθεροποιείται σε δράσεις και μνήμες, εμπειρίες προσωπικές και βιώματα συλλογικά.
Η διάσωση των εμπειριών αυτών είναι όρος απαραίτητος και προϋπόθεση sine qua non για την αποτίμηση του τι έγινε και, κυρίως, για την προοπτική της προσωπικής ευθύνης του τι θα γίνει, του τι έπεται.Στη δυναμική της Εθνικής Αντίστασης δεν αρμόζει εγχείρημα αγιογραφίας• αυτή καθ’ εαυτήν η ύπαρξή της δηλώνει και περιγράφει την οντότητά της.
Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, κοινωνικά απτό και ιδεολογικά φορτισμένο (καθ’ όλα, πάντως, λυπηρό), η συνείδηση (μάλλον η εξέγερση των συνειδήσεων) αντιμετωπίστηκε –υπό το βάρος μεταγενέστερων δραματικών εξελίξεων και μετεμφυλιακών συνδρόμων– ως μη όφειλε. Αντίσταση έκανε κάθε έλληνας και ελληνίδα που αγωνίστηκε οργανωμένα εναντίον των κατοχικών στρατευμάτων ή έδρασε ατομικά με οποιονδήποτε τρόπο εναντίον αυτών και των συνεργατών τους.
http://www.adraptis.com/
Από Χαράλαμπο Μπαμπούνη, Ιστορικός, Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο εντοπισμός, η συγκέντρωση και η αξιολόγηση των ιστορικών πηγών επαφίεται στην κρίση όχι βέβαια μόνο της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και της κοινής γνώμης η οποία οφείλει να διαμορφώνεται με δείκτη κοινωνικό και γνώμονα πατριωτικό.
Η έννοια της φιλοπατρίας, όπως τέθηκε ειδικότερα από τη Γαλλική και την Ελληνική Επανάσταση δεν αναφέρεται στον εθνικισμό αλλά στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας, κάτι που είναι απαραίτητο πλέον στοιχείο ισοτιμίας σε μια πολυπολιτισμική εποχή όπως η σημερινή.Πρόκειται για μια ταυτότητα που δεν βασίζεται σε πρόσκαιρες εντυπώσεις και πρόχειρες «συγχρονικότητες» αλλά που σταθεροποιείται σε δράσεις και μνήμες, εμπειρίες προσωπικές και βιώματα συλλογικά.
Η διάσωση των εμπειριών αυτών είναι όρος απαραίτητος και προϋπόθεση sine qua non για την αποτίμηση του τι έγινε και, κυρίως, για την προοπτική της προσωπικής ευθύνης του τι θα γίνει, του τι έπεται.Στη δυναμική της Εθνικής Αντίστασης δεν αρμόζει εγχείρημα αγιογραφίας• αυτή καθ’ εαυτήν η ύπαρξή της δηλώνει και περιγράφει την οντότητά της.
Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, κοινωνικά απτό και ιδεολογικά φορτισμένο (καθ’ όλα, πάντως, λυπηρό), η συνείδηση (μάλλον η εξέγερση των συνειδήσεων) αντιμετωπίστηκε –υπό το βάρος μεταγενέστερων δραματικών εξελίξεων και μετεμφυλιακών συνδρόμων– ως μη όφειλε. Αντίσταση έκανε κάθε έλληνας και ελληνίδα που αγωνίστηκε οργανωμένα εναντίον των κατοχικών στρατευμάτων ή έδρασε ατομικά με οποιονδήποτε τρόπο εναντίον αυτών και των συνεργατών τους.
